The author starts with the assumption that a popular idea, according to which a true sentence corresponds with reality, is adequate. Therefore, any adequate theory of truth has to account for it. It turns out, however, that it is the epistemic conception, not the correspondence one, that meets such a demand. In order to justify his claim, the author discusses Jacek J. Jadacki's theory of truth. Roughly speaking, the theory in question states that if a given sentence refers to a (...) certain state of affairs - that function a the sentence's semantic value - then the sentence is true if and only if the relevant state of affairs holds. In short, the theory defines the truth of a given sentence in terms of the holding of the state of affairs to which the sentence refers. It remains to be explained, therefore, what it is, for a given state of affairs to hold. The author considers three possible accounts of the holding of the state of affairs. According to the first one, the sentence's semantic value is either a mental representation or an ideal entity grasped in the subjective episode of understanding. Such a mental or ideal state of affairs holds if it has its real counterpart. The second ac-count is based on the idea that real states of affairs constitutes a subclass of all describeable states of affairs. A given state of affairs holds if and only if it belongs to this special class. According to the third interpretation, a holding state of affairs is the semantic value of a true sentence. The author argues that the first account gives rise to the suspect question on the nature of either the relation of mental representation or the relation of exemplification. The second account, in turn, seems to require a controversial assumption that existence is a property. Taking into account those and similar problems, we have no alternative but to embrace the third option, according to which a given state of affairs holds because it is the semantic value of a true sentence. The truth of a sentence, in turn, has to be conceived as its rational acceptability. (shrink)

The article contains the results of the analysis of concepts connected with semantic functions of names. The conception of Jacek Jadacki, exposed in his "Spór o granice jezyka" ("Controversy on the limits of language"), is the point of departure of this analysis. The following theses are formulated and argued for. (1) There are two basic semantic functions of names: the referential and the descriptive one. The first function consists in indicating some objects; the second one consists in ascribing properties to (...) some objects. (2) The concepts of indicating and ascribing are primitive ones. (3) The referential function of denotation and the descriptive function of connotation are mutually independent. The term "connotation" can be defined without using the term "denotation" and vice versa . (4) Names perform not only the function of designating, i.e. referring to particular objects, but also the function of denominating, i.e. referring to universal ( resp. postulated) objects. (5) The connotation of a given name is genetically or conventionally connected with the pragmatic function of ascribing properties to respective objects. (6) In sciences, such connotations of names are sought after, which are, at the same time, essences of designates of these names. (shrink)

W artykule rozważam sformułowaną przez Jacka Wojtysiaka krytykę probabilistycznego argumentu z istnienia wielkiego faktu zła za nieistnieniem Boga. Sugeruję, że proponowana przez J. Wojtysiaka krytyka tego argumentu powinna zostać zmodyfikowana w taki sposób, aby nie prowadziła ona do wniosku, że Bóg jest przyczyną zła. Proponuję korektę dotycząca koncepcji Bożej przyczynowości. Wskazuję również na inny sposób osłabienia argumentu probabilistycznego ze zła niż ten wybrany przez J. Wojtysiaka. Proponuję podważyć przesłankę głoszącą, że zło istnieje, przy założeniu naturalizmu. Sygnalizuję krótko trudności naturalistycznego (...) realizmu moralnego i wskazuję na ewolucyjne argumenty podważające moralny realizm. W kontekście tych trudności rozważam stanowisko Paula Drapera, pioniera probabilistycznego (Baysowskiego) argumentu ze zła za ateizmem, i staram się pokazać niektóre słabości jego poglądów. Następnie formułuję teistyczny argument dedukcyjny z istnienia zła i sugeruję, że ze względu na prostotę należy preferować argumentację dedukcyjną, a nie probabilistyczną na rzecz teizmu. (shrink)

John L. Schellenberg, autor argumentu z ukrytości, twierdzi, że gdyby Bóg istniał, to nie istnieliby rzetelnie niewierzący. W swej najnowszej książce Jacek Wojtysiak stwierdza, że teista może odwrócić to rozumowanie i stwierdzić, że gdyby Bóg nie istniał, to nie istnieliby rzetelnie wierzący. Dochodzi on nie tylko do wniosku, że wierzący istnieją, lecz jeszcze, że można przypuszczać, iż jest ich znacznie więcej niż niewierzących. Może zatem stwierdzić istnienie wielkiego faktu wiary, wobec którego ateista jest podwójnie bezradny: po pierwsze, nie umie go (...) wyjaśnić, a po drugie – nie jest w stanie przedstawić paralelnego argumentu za ateizmem. W swoim artykule analizuję tę część książki J. Wojtysiaka, która jest poświęcona tym zagadnieniom i dochodzę do wniosku, że ateista jednak znajduje się lepszym położeniu, niż sugeruje to polski filozof. (shrink)

The text is a fragment of the section of my doctoral dissertation. I describe the idea of sacrum in the poetry in the nineties of the 20-th century. Jacek Podsiadło, like the majority of members of so-called “bruLion” group, rejects the traditional understanding of sacrum. I describe the idea from many, very often contradictory, angles. On the one hand this is the analysis of the creation of a speaking persona as a blasphemer. On the other hand I describe how this (...) poetry draws inspiration from the mystical religions. The beliefs connected with the East tradition are a very important part of searching for the idea of sacrum in the poetry of Jacek Podsiadło, but the most important for him seems to be the Christian values. (shrink)

The monograph of Jacek Zieliński, The Concept of Creatio ex Nihilo in the Thought of the Greek Apologists of the 2nd century, published by Wroclaw’s Atut in 2013, discusses an important problem of the theory of creation from nothing. It also asks an important question, how far the elements of the concept, articulated in its final form only by Augustine of Hippo can be found in the writings of the Christian apologists of the 2nd century. It is an important question, (...) especially that the Bible in its canonical form, the early extra-biblical Jewish literature or – even more – Greek tradition does not unambiguously advocate the concept creatio ex nihilo. Hence the question how, when and why the concept was articulated, since it played such an important role in the Christian thought of later centuries. In addition, the book of Jacek Zielinski is important in Polish market, because there are only a few serious publications dealing with the issue. The article gives a description and short analysis of the book, pinpointing its strong sights and showing areas, which could be strengthened in this and — hopefully — following publications on creatio ex nihilo by Jacek Zieliński. (shrink)

The aim of this paper is to discuss selected rhetorical strategies applied by journalists during television interviews, as well as to consider whether they demonstrate the professional skills of journalists, or if they should be treated as examples of violating journalistic ethics and standards. The following three interviews have been analyzed in this paper: of Tomasz Lis (with Lech Wałęsa), Monika Olejnik (with Jacek Kurski) and Jacek Żakowski (with Leszek Miller). The author presents the rhetorical strategies used by the journalists (...) and concludes that – as strategies involving the prevention of interlocutors from speaking and presenting their views, misinterpretation of information and journalists’ malevolence – they should be considered incompatible with the ethics of journalism. (shrink)

The genesic philosophy of Juliusz Słowacki, sometimes called his mysticism, is structured and constituted around four basic historiographic concepts as regards mankind. They are: the idea of spiritual progressive development, the concept of spiritual leadership, influence of the world of spirits on human doings, and the aggregation (that is collective) form of the spirit. Progress is the fundamental element of the genesic work of spirits who have been appointed by God to do it. Those form-creating efforts are the nature and (...) the task of the spirits of the “World”. The principle of progress is sacrifice. It means that a spirit has to sacrifice something of its present form in order to receive a more perfect one from God. And thus, on the border of organic forms, a spirit sacrificed its immortality, it sacrificed itself to death. In the genesic system, death is only a break dividing two lives; just like a dream is a break between work of the two days. The spirit that first rose the highest is benefactor to all creation because it shows the way up to everything else. Such a spirit, progressing ahead of others, is the natural guide of the creation, King Spirit. The most fundamental statement of Stowacki’s genesic philosophy is “Everything has been created for the spirit and by the spirit, and there is nothing to exist for the material purpose”. This seems to be most beautifully expressed tribute to the spiritual element of the human nature. (shrink)

W złożonej argumentacji Jacka Wojtysiaka przeciwko argumentowi z ukrytości znajduje się przesłanka o istnieniu rzetelnie niewierzących. W niniejszym artykule przedstawiam powody, dla których klasyczny teista nie powinien akceptować tej przesłanki. W przeciwnym razie musiałby założyć, że wina za istnienie „rzetelnie niewierzących” tkwi po stronie Boga. A to prowadzi do destrukcyjnego dla teisty wniosku, że Bóg chrześcijański nie jest Bogiem wszech-przymiotów.

Problem ukrytości Boga staje się coraz częściej dyskutowanym tematem filozoficznym. W swoim artykule chciałbym zająć się kwestią nazwaną przez Jacka Wojtysiaka (w jego książce Między jawnością a ukryciem) (Wojtysiak 2023) „wiedzą testymonialną” i powiązać ją z Newmanowską koncepcją rozumowania implikatywnego. Odróżnienie od siebie dwóch rodzajów rozumowania — jednego spontanicznego, praktycznego, znajdującego swoje zastosowanie m.in. w obszarze wiary i moralności, oraz drugiego krytycznego, analitycznego i retrospektywnego, używanego w nauce, a także w filozofii i teologii – wydaje mi się kluczowe dla (...) zrozumienia obserwowalnej ukrytości Boga. (shrink)

W artykule odnoszę się do wypowiedzi Anny Brożek, Marka Lechniaka i Jacka Wojtysiaka, sformułowanych w dyskusji nad monografią Pytania i odpowiedzi. Ujęcie teoriomnogościowe. Zawarte w artykule odpowiedzi są podzielone na merytoryczne i metodologiczne, odpowiednio do tego, czy sformułowane w tych wypowiedziach komentarze i propozycje ulepszeń odnoszą się do zaproponowanej w monografii koncepcji, czy do stosowanych w niej metod jej budowania. W uwagach merytorycznych odpowiadam na kwestie związane ze strukturą, rodzajami i traf-nością pytań. Argumentuję, że: zaproponowane w monografii schematy struktury (...) pytań są takim rozwinięciem tzw. schematu polskiego, które daje możliwość ukazania i usunięcia wieloznaczności dowolnych zdań pytajnych i opartych na nich pytań; choć ogólny schemat struktury jest wspólny dla wszystkich pytań, to przyjęte w monografii podziały pytań — a zwłaszcza na pytania do rozstrzygnięcia i pozostałe — są merytorycznie uzasadnione i logicznie poprawne; trafne są twierdzenia dotyczące związków między trafnością pytań a prawdziwością ich założeń, choć ogólne wnioskowanie od prawdziwości założeń do trafności pytań problemowych wymaga dodatkowego warunku. Uwagi metodologiczne dotyczą tzw. składnikowo-kombinatorycznej metody analizowania pytań, pojęcia tzw. uogólnionej negacji oraz oceny metod filozofowania widocznych w monografii na tle metody wzorcowej. Okazuję, że: stosowana w monografii metoda reprezentowania i analizowania zdań pytajnych daje narzędzie do wyróżniania wszystkich ich możliwych znaczeń, co w rekonstruowaniu sytuacji pytajnych zawęża analizy do pytań zgodnych z regułami języka, a z drugiej strony dopuszcza, że spośród ogółu możliwych są uwzględniane tylko pytania w danej sytuacji aktualne; negacja non, choć jest ostatecznie oparta na negacji przedzdaniowej, to jest jej uogólnieniem, ponieważ może być stosowana nie tylko do całej osnowy p pytania ”Czy p?”, lecz także do jej dowolnych członów, aż do pojedynczych składników, a przy tym jest równoważnie wymienna z negacją ~ w sytuacji negowania całej osnowy p; sposób filozofowania, który zastosowałem w monografii, jest zgodny z metodą łączącą analizowanie, parafrazowanie i aksjomatyzację, choć daleko mu zwłaszcza do wzorcowej aksjomatyzacji oraz wymaga uzupełnienia w zakresie tzw. teoretycznego „korpusu werbalnego”, tj. odniesień do innych koncepcji pytań i odpowiedzi. (shrink)

Artykuł pokazuje, jak feministyczna teoria punktu widzenia może być wykorzystana do badania marginalizacji głosów kobiet i pomijania ich wiedzy i doświadczeń w polskim dyskursie publicznym. W pierwszej części tekstu przybliżone zostały teorie, z których czerpał ten nurt badań feministycznych, z naciskiem na heglowską i marksowską dialektykę, oraz w jaki sposób przekształca je on w celu dostosowania ich do analizy problemu dyskryminacji kobiet. W drugiej części z kolei wykorzystałem omówioną wcześniej aparaturę pojęciową do przeanalizowania wypowiedzi dwóch liberalnych intelektualistów związanych bardziej lub (...) mniej pośrednio z tematyką macierzyństwa i wychowania dzieci – Jacka Żakowskiego z wywiadu dla „Super Expressu” i Zbigniewa Mikołejki w postaci jego felietonu „Wojna z wózkowymi”. (shrink)

???? Wydawnictwo von Borowiecky : Red. naukowa: Bożena Listkowska, Artur Andrzejuk Drugi tom słownika polskich filozofów tomistycznych (obejmujący lata 1919–1945), kontynuatorów myśli św. Tomasza z Akwinu. Znajdziemy w nim biogramy oraz omówienia poglądów, a także recenzje i wspomnienia. Tom drugi poświęcony jest omówieniu filozoficznych dokonań: Michała Klepacza, Kazimierza Kowalskiego, Franciszka Kwiatkowskiego, Czesława Martyniaka, Konstantego Józefa Michalskiego, Jana Salamuchy, Franciszka Sawickiego, Jana Stepy, Antoniego Szymańskiego, Jacka Woronieckiego, Aleksandra Żychlińskiego oraz przebiegowi Międzynarodowego Kongresu Tomistycznego, który odbył się w Poznaniu w 1935 (...) r. © Wydawnictwo von Borowiecky. (shrink)

Tekst stanowi krytyczne omówienie książki Jacka Migasińskiego W stronę fenomenologii niezjawiskowej, która jest doskonałym podsumowaniem współpracy polsko-francuskiej i realizuje jedną z najistotniejszych jej funkcji, czyli owocny dialog między badaczami z różnych krajów. Recenzowana książka jest kompetentnym komentarzem do tego, co dzieje się w fenomenologii francuskiej, a jej autor koncentruje się głównie na analizie tekstów Emmanuela Lévinasa i Maurice’a Merleau-Ponty’ego. Na książkę Jacka Migasińskiego składa się jedenaście esejów o rozmaitej fenomenologicznej tematyce: znajdziemy w niej problematykę intersubiektywności, czasu, afektywności i (...) próby budowania dyskursu perfomatywnego w fenomenologii na przykładzie filozofii Lévinasa. Tytułowe określenie „fenomenologia niezjawiskowa” oznacza odsłonięcie najgłębszych źródeł sensu władającego każdym z penetrowanych obszarów i obalenie dualizmów panujących w klasycznym myśleniu, ale także transgresyjność fenomenologii i jej skłonność do nadmiaru. To właśnie ta metoda, polegająca na testowaniu granic i na wykraczaniu poza nie w procedurze przelicytowywania tego, co może być źródłem fenomenów, wyznacza kierunek, w jakim według Migasińskiego zmierza dziś fenomenologia francuska. (shrink)

Artykuł omawia początki działalności publicznej Jerzego Sebastiana Lubomirskiego (1616–1667), jednego z synów wojewody krakowskiego Stanisława Lubomirskiego. Wykorzystując bogaty materiał archiwalny, autor, wśród wielu innych kwestii, stawia pytanie o to, czy początkowe lata działalności politycznej Jerzego Sebastiana Lubomirskiego wywarły wpływ na jego późniejszą postawę rokoszanina. W młodości J.S. Lubomirski wzorem wielu młodych magnatów odbył kilkuletnią podróż edukacyjną po Europie. Działalność publiczną J.S. Lubomirski rozpoczął od funkcji marszałka sejmiku w Proszowicach, a następnie wyboru na oba sejmy w 1637 r. W działalności poselskiej (...) na sejmach w latach 1637, 1638, 1639, 1640, 1643, 1646 i 1647 zazwyczaj balansował między postawą opozycjonisty realizującego plany ojca jako lidera szlachty małopolskiej a polityka umiarkowanie neutralnego, gdy w 1643 r. został marszałkiem sejmu. Zgromadzony materiał źródłowy wskazuje, że Jerzy Sebastian Lubomirski okazał się najzdolniejszym spośród synów Stanisława Lubomirskiego, wyraźnie dystansując pod względem zdolności przywódczych i popularności wśród szlachty starszego brata Aleksandra Michała i młodszego Konstantego Jacka. Po śmierci ojca w 1649 r. to właśnie Jerzy Sebastian stał się głową potężnej rodziny Lubomirskich. (shrink)

W świetle niektórych tez, wywodu i argumentacji zawartych w najnowszej książce Jacka Wojtysiaka Między ukryciem a jawnością. Esej z filozofii religii i teologii filozoficznej (2023) w niniejszym artykule prezentuję ważne elementy chrześcijańskiej koncepcji aktu stwórczego i relacji Bóg-–świat oraz wynikających z tego konsekwencji dla wyrażania istotnych składników doktryny religijnej. Argumentuję, że nie jest możliwe stworzenie świata z (względną) autonomią oraz (względną) ludzką wolnością, w którym nie ma zła naturalnego i zła moralnego. W tym kontekście podkreślam wagę aspektowego i racjonalnego (...) ujęcia relacji Stwórca–stworzenie oraz znaczenie teorii kenozy, w której akt kreacji przedstawiany jest jako swoiste samoograniczenie Boga. (shrink)